تحلیل بنیادی شبریز – شرکت پالایش نفت تبریز

در تحلیل بنیادی شبریز (شرکت پالایش نفت تبریز) سعی شده است تا با تجزیه و تحلیل داده‌ها و صورت‌های مالی شرکت، عملکرد و میزان سودآوری آن در آینده پیش‌بینی شود. توجه داشته باشید که این گزارش، صرفا جهت بررسی ارائه شده است و شرکت سبدگردان زاگرس هیچگونه مسئولیتی در قبال رفتار سرمایه‌گذاران برعهده نخواهد داشت.

معرفی صنعت پالایش نفت

فرآیند تولید در پالایشگاه‌ها

فرآیند پالایش نفت در شرکت‌های پالایشی توسط برج تقطیر انجام می‌شود. در فرآیند تقطیر جداسازی نفت خام به یک سری برش‌های نفتی بر اساس نقطه جوش فرآورده‌ها است. با این کار فرآورده‌های مختلف پالایشی از برج تقطیر خارج می‌شود که شامل ۵ فرآورده اصلی و فرآورده‌های فرعی (ویژه) است.

پالایشگاه‌های فعال در ایران

در حال حاضر با احتساب پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ۱۰ شرکت پالایش نفت در کشور وجود دارند که ظرفیت پالایشی این شرکت‌ها حدود ۲.۲ میلیون بشکه در روز است. 

شرکت پالایش نفت تبریز از نظر ظرفیت، رتبه هفتم را در بین شرکت‌های پالایش نفت در کشور دارد.

در پالایشگاه‌های سراسر دنیا قیمت نفت و محصولات پالایشگاه‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. اما در ایران در مورد محصولات اصلی و سوخت هوایی شرایط متفاوت است. در ایران خرید نفت خام و فروش محصولات اصلی نهایی به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی است. یعنی شرکت‌های پالایشی در توزیع و فروش فرآورده‌های اصلی و سوخت جت نقشی نداشته و بهای فرآورده‌های نفتی فروخته شده به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران قابل تهاتر با بهای خرید نفت خام بوده و ما به تفاوت آن قابل دریافت است. 

نحوه قیمت گذاری نرخ محصولات پالایشی و خوراک

نرخ خوراک (شامل نفت خام و میعانات گازی)

خوراک اصلی پالایشگاه‌ها در ایران نفت خام است اما برخی از شرکت‌ها مانند ستاره خلیج فارس و لاوان علاوه بر نفت خام میعانات گازی هم مصرف می‌کنند.

نرخ نفت خام بر اساس بخش نامه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در مرداد سال ۱۴۰۱، برای شرکت‌های پالایشی محاسبه می‌شود. به این صورت که مبنای محاسبه نرخ خام تحویلی شرکت‌های پالایشی بر اساس میانگین نرخ سه نوع نفت برنت، دوبی و عمان محاسبه می‌شود.

برای نرخ نفت خام سبک ۵ دلار و برای نفت خام سنگین ۶ دلار تخفیف در نظر گرفته می‌شود. نرخ خام تحویلی برا اساس درجه اِی پی آی (API) واقعی نفت خام برای هر پالایشگاه محاسبه می‌شود، به صورتی که هر چه نرخ اِی پی آی (API) نفت خام تحویلی بالاتر باشد به معنای نفت با کیفیت بیشتر و قیمت بیشتر است. بالاترین API نفت خام تحویلی برای شرکت پالایش نفت لاوان و کمترین API برای شرکت پالایش نفت بندرعباس است. علاوه بر این نرخ‌های نفت خام محاسبه شده طبق فرمول دارای ۵ درصد تخفیف است.

قیمت میعانات گازی تحویلی به پالایشگاه بر اساس قیمت میعانات گازی پارس جنوبی با ۲ دلار تخفیف است. در برخی موارد و بر اساس مبدا میعانات گازی ممکن است نرخ ها برای برخی پالایشگاه‌ها مقداری متفاوت باشد.

بحث تخفیف خوراک پالایشگاه‌ها

تخفیف نفت خام تحویلی به پالایشگاه‌ها برای تشویق شرکت‌های این صنعت برای حرکت به سمت پروژه‌های کیفی سازی و کاهش فرآورده‌های دارای سولفور بالا و آلاینده است. برای سال‌های آتی این تخفیفات منوط به حرکت پالایشگاه‌ها به سمت این پروژه‌ها است که همین موضوع برای فعالان بازار سرمایه و تحلیلگران ابهام شده است که آیا تخفیف نرخ خوراک همچنان ادامه دار خواهد بود یا خیر.

قیمت فرآورده‌های نفتی

مفهوم کرک اسپرد

به تفاوت نرخ یک بشکه نفت خام و یک بشکه فرآورده در بازار فرآورده‌های پالایشی کرک اسپرد گفته می‌شود. برای مثال اگر نرخ یک بشکه نفت خام ۸۰ دلار و نرخ یک بشکه بنزین ۹۵ دلار باشد کرک اسپرد بنزین ۱۵ دلار است. کرک اسپرد برای محصولات مختلف متفاوت است به صورتی که برای نفت کوره به دلیل سولفور بالا و کیفیت پایین ارزش کمتری دارد. 

در ایران نرخ فرآورده‌های اصلی (شامل ۵ فرآورده بنزین، نفت گاز، نفت کوره، نفت سفید و گاز مایع) و سوخت هوایی دریافتی از شرکت‌های پالایش نفت بر اساس نرخ‌های اعلام شده در نشریه بین المللی پلتس (Platts) و بر اساس کیفیت محصولات برای پالایشگاه محاسبه و به آن‌ها اعلام می‌شود. 

شرکت‌های پالایش نفت در ایران کیفیت‌های مختلف محصولات را تولید می‌کنند. طبق بخش‌نامه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران قیمت بنزین بر اساس عدد اکتان و همچنین دارا بودن استانداردهای یورو ۵ و یورو ۴ تعیین می‌شود. برای نفت گاز (گازوئیل) هم براساس میزان سولفور موجود کیفیت محصول تعیین و نرخ‌ها طبق فرمول‌های اعلامی تعیین می‌شود. دیگر فرآورده‌های اصلی و سوخت هوایی نیز به همین ترتیب و بر اساس کیفیت تعیین قیمت می‌شوند.

فرآورده فرعی نیز در بورس کالا عرضه شده و بر اساس عرضه و تقاضا قیمت گذاری می‌شوند.

 نکته مهمی که باید در نظر گرفته شود این است که نرخ دلار برای محاسبه قیمت خوراک و فرآورده‌های اصلی و همچنین برای نرخ پایه محصولات فرعی در بورس کالا چقدر خواهد بود. این نرخ از زمستان ۱۴۰۱ و همزمان با سیاست تثبیت ارز بانک مرکزی ۲۸۵٬۰۰۰ ریال تعیین شد که در بهار ۱۴۰۱ نیز ادامه داشته است. در شهریور ۱۴۰۲ نرخ تسعیر خوراک پتروشیمی‌ها و پالایشی‌ها به ۳۷۵٬۰۰۰ ریال تغییر کرد اما هنوز این نرخ‌ها به شرکت‌ها ابلاغ نشده است. یکی از ابهامات مهم در مورد این صنایع این است که آیا این نرخ اعمال خواهد شد یا خیر. از طرف دیگر برخی شایعات بیان می‌کند که نرخ تسعیر ۳۷۵٬۰۰۰ ریالی برای گروه پالایشی از ابتدای سال ۱۴۰۲ در نظر گرفته می‌شود، یعنی گزارشات فصل بهار نیز بر اساس این نرخ اصلاح خواهد شد. در مورد فرآورده‌های ویژه که در بورس کالا عرضه می‌شوند نرخ‌های پایه از شهریور به نرخ ۳۷۵٬۰۰۰ ریال تغییر کرده اما نرخ لوبکات به عنوان ماده اولیه صنایع راونکار، طبق سیاست دولت برای کنترل تورم با نرخ پایه ۲۸۵٬۰۰۰ ریال باقی مانده است.

برخی از محصولات فرعی مانند وکیوم باتوم در بورس کالا رقابت می‌شدند و گاها با دلار بالای ۵۰۰٬۰۰۰ ریال هم معامله شده است. البته شرکت های پالایشی مقداری از وکیوم باتوم خود را در خارج از بورس و به قیمت پایه به فروش می رساندند که با افزایش نرخ دلار پایه، این محصول هم با قیمت بالاتر به فروش خواهد رسید. 

سود (زیان) موجودی‌ها

موجودی مواد و محصولات شرکت‌های پالایشی، سود اعلامی  این صنعت را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در برخی موارد به دلیل تغییرات قیمت نفت و فرآورده ها در یک دوره نسبت به دوره ی مالی قبل با اهمیت است. بنابراین در نظر گرفتن موجودی ها برای پیش بینی سود آوری در این صنعت مهم است.

معرفی شرکت پالایش نفت تبریز

شرکت پالایش نفت تبریز در صنعت فرآورده های نفتی، کک و سوخت هسته ای فعالیت می‌کند. شرکت پالایش نفت تبریز در سال ۱۳۵۳ طراحی و پس از اتمام مراحل احداث در بهمن سال ۱۳۵۶ با ظرفیت اسمی ۸۰٬۰۰۰ بشـکه در روز راه انـدازی شد. ظرفیت تولیـد شرکت در سال ۱۳۷۱ به ۱۱۰٬۰۰۰ بشکه در روز افزایش یافته است.

شرکت پالایش نفـت تبریـز هـم اکنـون سهم حـدود ۶.۵ درصدی از توان تصفیه نفت خام کل کشور را با تبـدیل به فرآورده‌های اصلی و ویژه به خود اختصاص داده و تأمیـن بخـشی از سوخت مایع مورد نیـاز شمال غرب کشور (استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، زنجان و کردستان) را برعهده دارد.

شرکت پالایش نفت تبریز در حال حاضر فرآورده های گوناگونی را به بازار ارائه می نماید که از میان آن ها می توان به گاز مایع، بنزین، نفت گاز، نفت سفید، سوخت جت، انواع حلال، بنزن، نفتا، گوگرد، وکیوم باتوم، قیر و روغن اشاره نمود.

اعضای هیات مدیره و مدیر عامل

سهام داران

واحد تجاری نهایی گروه، شرکت سرمایه گذاری غدیر است.

اطلاعات تابلو معاملات

محصولات تولیدی شرکت پالایش نفت تبریز (نماد شبریز)

محصولات شرکت شامل دو گروه محصولات اصلی و فرعی است. ۸۷ درصد از محصولات شرکت فرآورده های اصلی است که نفت گاز سهم ۴۰ درصدی، بنزین ۲۰ درصد و نفت کوره ۲۵ درصد از محصولات را تشکیل می دهد. مابقی تولیدات شرکت مربوط به فرآورده های فرعی است. از محصولات فرعی هم وکیوم باتوم با میانگین تولید ۸ درصدی بالاترین سهم و بعد از آن لوبکات، حلال ها، نفتا و سوخت هوایی هر کدام با حدود یک درصد بالاترین سهم را دارند. 

بالاترین سهم تولید محصولات شبریز نفت گاز است، بنابراین وضعیت کرک اسپرد نفت گاز از اهمیت بالایی برای این شرکت برخوردار است. ۶۸ درصد از نفت گاز تولیدی شرکت با سولفور بالای ۵۰۰۰ و ۳۲ درصد از این نفت گاز با سولفور بین ۱۰ تا ۵۰ پی پی ام است. کرک اسپرد نفت گاز تولیدی شرکت بر این اساس برآورد شده است.

بنزین تولیدی شبریز جزو با کیفیت‌ترین بنزین تولیدی در کشور است. ۹۳ درصد از این بنزین دارای اکتان ۹۱ و بر اساس استاندارد یورو ۵ است.

نفت کوره تولیدی هم به میزان ۸۵ درصد براساس نفت کوره ۱۸۰ فوب خلیج فارس و ۱۵ درصد بر اساس نفت کوره ۳۸۰ فوب خلیج فارس نرخ گذاری می شود. 

۵۶ درصد از مهمترین محصول فرعی یعنی وکیوم باتوم در سال ۱۴۰۱ در بورس کالا و با رقابت به فروش رسیده است. مابقی این محصول خارج از بورس و به نرخ پایه به فروش رفته است. 

تعدادی از محصولات فرعی مانند نفتا، بنزن و گاز بوتان به صورت مستقیم و خارج از بورس به فروش می رسد که عمده این فروش به شرکت پتروشیمی تبریز است.

مشخصات پروژه‌های درجریان شرکت

شرکت چندین پروژه مانند تکمیل واحد ایزومریزاسیون، پرژه خالص سازی هیدروژن، پروژه گازهای انتهایی واحد گوگرد سازی و… دارد اما مهمترین پروژه طرح کیفی سازی محصولات است که تخفیف خوراک نفت تحویلی پالایشگاه ها هم منوط به این طرح ها است و تاریخ بهره برداری از آن هم سال ۱۴۰۵ پیش بینی شده است. با توجه به سهم بالای نفت کوره در پالایشگاه های ایران این طرح ها در آینده ی این شرکت ها با اهمیت است.

شرکت‌های زیر مجموعه شبریز

پالایشگاه نفت تبریز مالک ۴۹ درصد از سهام شرکت پتروشیمی تبریز است.

خوراک اصلی پتروشیمی تبریز نفتا و بعد از آن استایرن مونومر، اتیلن، بنزن و بوتان است.

پتروشیمی تبریز ظرفیت ۱۰۰،۰۰۰ تن پلی اتیلن سبک و سنگین، ۱۳۰،۰۰۰ تن پلی استایرن، ۵۶،۸۰۰ تن پروپیلن،  ۳۵،۰۰۰ تن ABS و ۱۵۷،۰۰۰ تن دیگر محصولات و هم چنین طرح توسعه‌ای به ظرفیت ۳۱۰،۰۰۰ تن پلی اتیلن و ۳۰،۰۰۰ تن پلی پروپیلن را دارد.

فروش شرکت پتروشیمی تبریز در سال ۱۴۰۰، ۱۲،۵۰۰ میلیارد تومان و در سال ۱۴۰۱، ۱۳،۳۳۰ میلیارد تومان بوده و سود خالص در همین سال‌ها به ترتیب ۲۶۰۰ و ۱۷۹۳ میلیارد تومان بوده است.

پیش‌بینی ما برای سال ۱۴۰۲ شرکت پتروشیمی تبریز فروش ۱۶۸۰۰۰ و سود ۲۵۶۹۴ میلیارد ریالی است.

مفروضات تحلیل بنیادی شبریز

همانطور که در اول تحلیل گفته شد چند ابهام مهم در مورد پالایشگاه ها وجود دارد که از جمله آن می توان به نرخ ارز خوراک و محصولات شرکت اشاره کرد. نرخ ارز برای قیمت محصولات ویژه در شهریور ۱۴۰۲ به دلار ۳۷۵٬۰۰۰ تغییر کرده است. برخی شایعات بیان می کند که نرخ دلار برای کل سال ۱۴۰۲، ۳۷۵٬۰۰۰ ریال تعیین شده است، یعنی گزارشات بهار هم با دلار ۳۷۵٬۰۰۰ ریالی تعدیل شود.

در این تحلیل دو سناریو در نظر گرفته شده است. سناریو اول با دلار ۲۸۵٬۰۰۰ برای بهار ۱۴۰۲ و در سناریو دو با دلار ۳۷۵٬۰۰۰ ریال برای کل سال در نظر گرفته شده است.

در این تحلیل فرض شده است که تخفیف نرخ خوراک برای سال ۱۴۰۲ هم مانند ۱۴۰۱ و ابلاغیه اعلامی ادامه دار باشد.

کرک اسپرد محصولات پالایشی در فصل بهار وضعیت مناسبی نداشته اما در تابستان رشد مناسبی را تجربه کرده است. برخی از تحلیلگران معتقدند که نرخ های فعلی کرک اسپرد ها برای ادامه سال می تواند ادامه دار باشد. کرک اسپردها در بلند مدت به سمت میانگین میل کرده است.

کرک اسپرد (با در نظر گرفتن تخفیفات وزارت نفت) سه محصول اصلی نفت گاز، بنزین و نفت کوره برای فصل بهار و تابستان شبریز بر اساس فاکتورهای کیفی در جدول زیر ارائه شده است. در تابستان کرک اسپرد نفت گاز و نفت کوره وضعیت به نسبت بهتری داشته اند.

کرک اسپرد محصولات اصلی برای نیمه دوم سال ۱۴۰۲ مانند نیمه اول سال در نظر گرفته شده و برای سال ۱۴۰۳ بر اساس میانگین بلند مدت پیش بینی شده است.

صورت سود و زیان

نتیجه گیری تحلیل بنیادی شبریز

شرکت پالایش نفت تبریز با ظرفیت اسمی پالایش ۱۱۰ هزار بشکه نفت خام و سهم ۷ درصدی از پالایش نفت خام کشور در روز از پالایشگاه های مهم کشور به شمار می آید.

وضعیت تولید، کیفیت و ترکیب محصولات تولیدی شرکت در طول گزارش بیان شده است.

شبریز در گزارش سه ماه اول سال ۱۴۰۲، ۱۲۹ ریال زیان شناسایی کرده بود که علت اصلی آن اورهال فصل بهار این شرکت و پایین بودن کرک اسپرد ها برای همین فصل بوده است. اما کرک اسپرد ها در فصل تابستان رشد قابل توجهی داشته است.

با مفروضات در نظر گرفته شده در تحلیل بنیادی شبریز در دو سناریو ارائه شده است. در سناریو اول و با در نظر گرفتن نرخ دلار ۲۸۵٬۰۰۰ برای فصل بهار سود هر سهم برای سال ۱۴۰۲، ۲۹۱۱ ریال و برای سناریو دوم ۳٬۲۷۲ ریال پیش بینی شده است.