تحلیل بنیادی شبریز – شرکت پالایش نفت تبریز

در تحلیل بنیادی شبریز (شرکت پالایش نفت تبریز) سعی شده است تا با تجزیه و تحلیل داده‌ها و صورت‌های مالی شرکت، عملکرد و میزان سودآوری آن در آینده پیش‌بینی شود. توجه داشته باشید که این گزارش، صرفا جهت بررسی ارائه شده است و شرکت سبدگردان زاگرس هیچگونه مسئولیتی در قبال رفتار سرمایه‌گذاران برعهده نخواهد داشت.

معرفی صنعت پالایش نفت

فرآیند تولید در پالایشگاه‌ها

فرآیند پالایش نفت در شرکت‌های پالایشی توسط برج تقطیر انجام می‌شود. در فرآیند تقطیر جداسازی نفت خام به یک سری برش‌های نفتی بر اساس نقطه جوش فرآورده‌ها است. با این کار فرآورده‌های مختلف پالایشی از برج تقطیر خارج می‌شود که شامل 5 فرآورده اصلی و فرآورده‌های فرعی (ویژه) است.

پالایشگاه‌های فعال در ایران

در حال حاضر با احتساب پالایشگاه ستاره خلیج فارس، 10 شرکت پالایش نفت در کشور وجود دارند که ظرفیت پالایشی این شرکت‌ها حدود 2.2 میلیون بشکه در روز است. 

شرکت پالایش نفت تبریز از نظر ظرفیت، رتبه هفتم را در بین شرکت‌های پالایش نفت در کشور دارد.

در پالایشگاه‌های سراسر دنیا قیمت نفت و محصولات پالایشگاه‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. اما در ایران در مورد محصولات اصلی و سوخت هوایی شرایط متفاوت است. در ایران خرید نفت خام و فروش محصولات اصلی نهایی به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی است. یعنی شرکت‌های پالایشی در توزیع و فروش فرآورده‌های اصلی و سوخت جت نقشی نداشته و بهای فرآورده‌های نفتی فروخته شده به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران قابل تهاتر با بهای خرید نفت خام بوده و ما به تفاوت آن قابل دریافت است. 

نحوه قیمت گذاری نرخ محصولات پالایشی و خوراک

نرخ خوراک (شامل نفت خام و میعانات گازی)

خوراک اصلی پالایشگاه‌ها در ایران نفت خام است اما برخی از شرکت‌ها مانند ستاره خلیج فارس و لاوان علاوه بر نفت خام میعانات گازی هم مصرف می‌کنند.

نرخ نفت خام بر اساس بخش نامه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در مرداد سال 1401، برای شرکت‌های پالایشی محاسبه می‌شود. به این صورت که مبنای محاسبه نرخ خام تحویلی شرکت‌های پالایشی بر اساس میانگین نرخ سه نوع نفت برنت، دوبی و عمان محاسبه می‌شود.

برای نرخ نفت خام سبک 5 دلار و برای نفت خام سنگین 6 دلار تخفیف در نظر گرفته می‌شود. نرخ خام تحویلی برا اساس درجه اِی پی آی (API) واقعی نفت خام برای هر پالایشگاه محاسبه می‌شود، به صورتی که هر چه نرخ اِی پی آی (API) نفت خام تحویلی بالاتر باشد به معنای نفت با کیفیت بیشتر و قیمت بیشتر است. بالاترین API نفت خام تحویلی برای شرکت پالایش نفت لاوان و کمترین API برای شرکت پالایش نفت بندرعباس است. علاوه بر این نرخ‌های نفت خام محاسبه شده طبق فرمول دارای 5 درصد تخفیف است.

قیمت میعانات گازی تحویلی به پالایشگاه بر اساس قیمت میعانات گازی پارس جنوبی با 2 دلار تخفیف است. در برخی موارد و بر اساس مبدا میعانات گازی ممکن است نرخ ها برای برخی پالایشگاه‌ها مقداری متفاوت باشد.

بحث تخفیف خوراک پالایشگاه‌ها

تخفیف نفت خام تحویلی به پالایشگاه‌ها برای تشویق شرکت‌های این صنعت برای حرکت به سمت پروژه‌های کیفی سازی و کاهش فرآورده‌های دارای سولفور بالا و آلاینده است. برای سال‌های آتی این تخفیفات منوط به حرکت پالایشگاه‌ها به سمت این پروژه‌ها است که همین موضوع برای فعالان بازار سرمایه و تحلیلگران ابهام شده است که آیا تخفیف نرخ خوراک همچنان ادامه دار خواهد بود یا خیر.

قیمت فرآورده‌های نفتی

مفهوم کرک اسپرد

به تفاوت نرخ یک بشکه نفت خام و یک بشکه فرآورده در بازار فرآورده‌های پالایشی کرک اسپرد گفته می‌شود. برای مثال اگر نرخ یک بشکه نفت خام 80 دلار و نرخ یک بشکه بنزین 95 دلار باشد کرک اسپرد بنزین 15 دلار است. کرک اسپرد برای محصولات مختلف متفاوت است به صورتی که برای نفت کوره به دلیل سولفور بالا و کیفیت پایین ارزش کمتری دارد. 

در ایران نرخ فرآورده‌های اصلی (شامل 5 فرآورده بنزین، نفت گاز، نفت کوره، نفت سفید و گاز مایع) و سوخت هوایی دریافتی از شرکت‌های پالایش نفت بر اساس نرخ‌های اعلام شده در نشریه بین المللی پلتس (Platts) و بر اساس کیفیت محصولات برای پالایشگاه محاسبه و به آن‌ها اعلام می‌شود. 

شرکت‌های پالایش نفت در ایران کیفیت‌های مختلف محصولات را تولید می‌کنند. طبق بخش‌نامه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران قیمت بنزین بر اساس عدد اکتان و همچنین دارا بودن استانداردهای یورو 5 و یورو 4 تعیین می‌شود. برای نفت گاز (گازوئیل) هم براساس میزان سولفور موجود کیفیت محصول تعیین و نرخ‌ها طبق فرمول‌های اعلامی تعیین می‌شود. دیگر فرآورده‌های اصلی و سوخت هوایی نیز به همین ترتیب و بر اساس کیفیت تعیین قیمت می‌شوند.

فرآورده فرعی نیز در بورس کالا عرضه شده و بر اساس عرضه و تقاضا قیمت گذاری می‌شوند.

 نکته مهمی که باید در نظر گرفته شود این است که نرخ دلار برای محاسبه قیمت خوراک و فرآورده‌های اصلی و همچنین برای نرخ پایه محصولات فرعی در بورس کالا چقدر خواهد بود. این نرخ از زمستان 1401 و همزمان با سیاست تثبیت ارز بانک مرکزی 285٬000 ریال تعیین شد که در بهار 1401 نیز ادامه داشته است. در شهریور 1402 نرخ تسعیر خوراک پتروشیمی‌ها و پالایشی‌ها به 375٬000 ریال تغییر کرد اما هنوز این نرخ‌ها به شرکت‌ها ابلاغ نشده است. یکی از ابهامات مهم در مورد این صنایع این است که آیا این نرخ اعمال خواهد شد یا خیر. از طرف دیگر برخی شایعات بیان می‌کند که نرخ تسعیر 375٬000 ریالی برای گروه پالایشی از ابتدای سال 1402 در نظر گرفته می‌شود، یعنی گزارشات فصل بهار نیز بر اساس این نرخ اصلاح خواهد شد. در مورد فرآورده‌های ویژه که در بورس کالا عرضه می‌شوند نرخ‌های پایه از شهریور به نرخ 375٬000 ریال تغییر کرده اما نرخ لوبکات به عنوان ماده اولیه صنایع راونکار، طبق سیاست دولت برای کنترل تورم با نرخ پایه 285٬000 ریال باقی مانده است.

برخی از محصولات فرعی مانند وکیوم باتوم در بورس کالا رقابت می‌شدند و گاها با دلار بالای 500٬000 ریال هم معامله شده است. البته شرکت های پالایشی مقداری از وکیوم باتوم خود را در خارج از بورس و به قیمت پایه به فروش می رساندند که با افزایش نرخ دلار پایه، این محصول هم با قیمت بالاتر به فروش خواهد رسید. 

سود (زیان) موجودی‌ها

موجودی مواد و محصولات شرکت‌های پالایشی، سود اعلامی  این صنعت را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در برخی موارد به دلیل تغییرات قیمت نفت و فرآورده ها در یک دوره نسبت به دوره ی مالی قبل با اهمیت است. بنابراین در نظر گرفتن موجودی ها برای پیش بینی سود آوری در این صنعت مهم است.

معرفی شرکت پالایش نفت تبریز

شرکت پالایش نفت تبریز در صنعت فرآورده های نفتی، کک و سوخت هسته ای فعالیت می‌کند. شركت پالايش نفت تبريز در سال 1353 طراحی و پس از اتمام مراحل احداث در بهمن سال 1356 با ظرفيت اسمی 80٬000 بشـكه در روز راه انـدازی شد. ظرفيت توليـد شرکت در سال 1371 به 110٬000 بشکه در روز افزایش یافته است.

شركت پالايش نفـت تبريـز هـم اكنـون سهم حـدود 6.5 درصدی از توان تصفيه نفت خام كل كشور را با تبـديل به فرآورده‌های اصلی و ويژه به خود اختصاص داده و تأمیـن بخـشی از سوخت مايع مورد نيـاز شمال غرب كشور (استان‌های آذربايجان شرقی، آذربايجان غربی، زنجان و كردستان) را برعهده دارد.

شرکت پالایش نفت تبریز در حال حاضر فرآورده های گوناگونی را به بازار ارائه می نماید که از میان آن ها می توان به گاز مایع، بنزین، نفت گاز، نفت سفید، سوخت جت، انواع حلال، بنزن، نفتا، گوگرد، وکیوم باتوم، قیر و روغن اشاره نمود.

اعضای هیات مدیره و مدیر عامل

اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل
فرشید الاسوند	رئیس هیئت مدیره
غلامرضا باقری دیزج	مدیر عامل و نائب رئیس هیئت مدیره
علیرضا قانعی فر	عضو هیئت مدیره
محمد جواد باقر زاده	عضو هیئت مدیره
کمیل پور ضیایی	عضو هیئت مدیره

سهام داران

سهامداران	تعداد سهام	درصد مالکیت
شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (سهامی عام)	14,861,990,882	50%
شرکت سرمایه گذاری سهام عدالت استان زنجان (سهامی عام)	5,837,993,226	19%
بانک صادرات	1,556,612,498	5%
بانک تجارت	1,411,507,946	5%
شرکت سرمایه گذاری هامون سپاهان (سهامی عام)	1,067,271,979	4%
بانک ملت	777,022,616	3%
شرکت خدمات مدیریت هامون سپاهان (سهامی خاص)	26,999,461	0%
شرکت بازرگانی و تجارت هامون سپاهان (سهامی خاص)	9,008,880	0%
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران	2,585	0%
سایر سهام داران	4,451,589,927	15%
جمع	30,000,000,000	100%

واحد تجاری نهایی گروه، شرکت سرمایه گذاری غدیر است.

اطلاعات تابلو معاملات

اطلاعات تابلو	1401/06/29
نماد	شبریز
تعداد سهام	30,000,000,000
ارزش هر سهم	13,160
ارزش بازار	394,800,000
سهام شناور	29%
حجم مبنا	8,895,000
P/E ttm	6.8

محصولات تولیدی شرکت پالایش نفت تبریز (نماد شبریز)

محصولات شرکت شامل دو گروه محصولات اصلی و فرعی است. 87 درصد از محصولات شرکت فرآورده های اصلی است که نفت گاز سهم 40 درصدی، بنزین 20 درصد و نفت کوره 25 درصد از محصولات را تشکیل می دهد. مابقی تولیدات شرکت مربوط به فرآورده های فرعی است. از محصولات فرعی هم وکیوم باتوم با میانگین تولید 8 درصدی بالاترین سهم و بعد از آن لوبکات، حلال ها، نفتا و سوخت هوایی هر کدام با حدود یک درصد بالاترین سهم را دارند. 

بالاترین سهم تولید محصولات شبریز نفت گاز است، بنابراین وضعیت کرک اسپرد نفت گاز از اهمیت بالایی برای این شرکت برخوردار است. 68 درصد از نفت گاز تولیدی شرکت با سولفور بالای 5000 و 32 درصد از این نفت گاز با سولفور بین 10 تا 50 پی پی ام است. کرک اسپرد نفت گاز تولیدی شرکت بر این اساس برآورد شده است.

بنزین تولیدی شبریز جزو با کیفیت‌ترین بنزین تولیدی در کشور است. 93 درصد از این بنزین دارای اکتان 91 و بر اساس استاندارد یورو 5 است.

نفت کوره تولیدی هم به میزان 85 درصد براساس نفت کوره 180 فوب خلیج فارس و 15 درصد بر اساس نفت کوره 380 فوب خلیج فارس نرخ گذاری می شود. 

56 درصد از مهمترین محصول فرعی یعنی وکیوم باتوم در سال 1401 در بورس کالا و با رقابت به فروش رسیده است. مابقی این محصول خارج از بورس و به نرخ پایه به فروش رفته است. 

تعدادی از محصولات فرعی مانند نفتا، بنزن و گاز بوتان به صورت مستقیم و خارج از بورس به فروش می رسد که عمده این فروش به شرکت پتروشیمی تبریز است.

مشخصات پروژه‌های درجریان شرکت

شرکت چندین پروژه مانند تکمیل واحد ایزومریزاسیون، پرژه خالص سازی هیدروژن، پروژه گازهای انتهایی واحد گوگرد سازی و… دارد اما مهمترین پروژه طرح کیفی سازی محصولات است که تخفیف خوراک نفت تحویلی پالایشگاه ها هم منوط به این طرح ها است و تاریخ بهره برداری از آن هم سال 1405 پیش بینی شده است. با توجه به سهم بالای نفت کوره در پالایشگاه های ایران این طرح ها در آینده ی این شرکت ها با اهمیت است.

شرکت‌های زیر مجموعه شبریز

پالایشگاه نفت تبریز مالک 49 درصد از سهام شرکت پتروشیمی تبریز است.

خوراک اصلی پتروشیمی تبریز نفتا و بعد از آن استایرن مونومر، اتیلن، بنزن و بوتان است.

پتروشیمی تبریز ظرفیت ۱۰۰،۰۰۰ تن پلی اتیلن سبک و سنگین، ۱۳۰،۰۰۰ تن پلی استایرن، ۵۶،۸۰۰ تن پروپیلن،  ۳۵،۰۰۰ تن ABS و ۱۵۷،۰۰۰ تن دیگر محصولات و هم چنین طرح توسعه‌ای به ظرفیت ۳۱۰،۰۰۰ تن پلی اتیلن و ۳۰،۰۰۰ تن پلی پروپیلن را دارد.

فروش شرکت پتروشیمی تبریز در سال ۱۴۰۰، ۱۲،۵۰۰ میلیارد تومان و در سال ۱۴۰۱، ۱۳،۳۳۰ میلیارد تومان بوده و سود خالص در همین سال‌ها به ترتیب ۲۶۰۰ و ۱۷۹۳ میلیارد تومان بوده است.

پیش‌بینی ما برای سال 1402 شرکت پتروشیمی تبریز فروش 168000 و سود 25694 میلیارد ریالی است.

مفروضات تحلیل بنیادی شبریز

همانطور که در اول تحلیل گفته شد چند ابهام مهم در مورد پالایشگاه ها وجود دارد که از جمله آن می توان به نرخ ارز خوراک و محصولات شرکت اشاره کرد. نرخ ارز برای قیمت محصولات ویژه در شهریور 1402 به دلار 375٬000 تغییر کرده است. برخی شایعات بیان می کند که نرخ دلار برای کل سال 1402، 375٬000 ریال تعیین شده است، یعنی گزارشات بهار هم با دلار 375٬000 ریالی تعدیل شود.

در این تحلیل دو سناریو در نظر گرفته شده است. سناریو اول با دلار 285٬000 برای بهار 1402 و در سناریو دو با دلار 375٬000 ریال برای کل سال در نظر گرفته شده است.

در این تحلیل فرض شده است که تخفیف نرخ خوراک برای سال 1402 هم مانند 1401 و ابلاغیه اعلامی ادامه دار باشد.

کرک اسپرد محصولات پالایشی در فصل بهار وضعیت مناسبی نداشته اما در تابستان رشد مناسبی را تجربه کرده است. برخی از تحلیلگران معتقدند که نرخ های فعلی کرک اسپرد ها برای ادامه سال می تواند ادامه دار باشد. کرک اسپردها در بلند مدت به سمت میانگین میل کرده است.

کرک اسپرد (با در نظر گرفتن تخفیفات وزارت نفت) سه محصول اصلی نفت گاز، بنزین و نفت کوره برای فصل بهار و تابستان شبریز بر اساس فاکتورهای کیفی در جدول زیر ارائه شده است. در تابستان کرک اسپرد نفت گاز و نفت کوره وضعیت به نسبت بهتری داشته اند.

کرک اسپرد محصولات	بهار 1402	تابستان 1402
کرک اسپرد نفت گاز	18.1	30.4
کرک اسپرد بنزین موتور	22.7	25.1
کرک اسپرد نفت کوره	6.2	0.4

کرک اسپرد محصولات اصلی برای نیمه دوم سال 1402 مانند نیمه اول سال در نظر گرفته شده و برای سال 1403 بر اساس میانگین بلند مدت پیش بینی شده است.

مفروضات	سال 1402	سال 1403
نرخ تورم	40	35
درصد افزایش دستمزد	25	30
متوسط نرخ تسعیر دلار (ریال)	375٬000	510٬000
متوسط نرخ دلار آزاد (ریال)	500٬000	650٬000
متوسط نرخ نفت	84	80

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان (ارقام به م ریال)	واقعی 1401	پیش بینی سناریو یک 1402/12	پیش بینی سناریو دو 1402/12	پیش بینی 1403/12
فروش	1,009,458,311	1,184,186,460	1,229,552,612	1,680,043,781
بهای تمام شده کالای فروش رفته	(903,223,154)	(1,077,067,378)	(1,109,908,377)	(1,509,733,238)
سود (زیان) ناخالص	106,235,157	107,119,082	119,644,235	170,310,543
هزینه های عمومی, اداری و تشکیلاتی	(5,721,271)	(5,950,935)	(5,950,935)	(7,474,963)
خالص سایر درامدها (هزینه ها) ی عملیاتی	5,873,531	(881,989)	(881,989)	(1,510,102)
سود (زیان) عملیاتی	106,387,417	100,286,157	112,811,310	161,325,479
هزینه‌های مالی	0	0	0	0
خالص سایر درآمدها و هزینه های غیرعملیاتی	9,088,234	9,638,413	9,516,360	11,066,614
سود (زیان) خالص عملیات در حال تداوم قبل از مالیات	115,475,651	109,924,571	122,327,670	172,392,093
مالیات	(14,971,133)	(22,584,517)	(24,155,575)	(35,149,942)
سود (زیان) خالص	100,504,518	87,340,054	98,172,095	137,242,151
سود هر سهم پس از کسر مالیات	3,403	2,911	3,272	4,575
سرمایه	30,000,000	30,000,000	30,000,000	30,000,000

نتیجه گیری تحلیل بنیادی شبریز

شرکت پالایش نفت تبریز با ظرفیت اسمی پالایش 110 هزار بشکه نفت خام و سهم 7 درصدی از پالایش نفت خام کشور در روز از پالایشگاه های مهم کشور به شمار می آید.

وضعیت تولید، کیفیت و ترکیب محصولات تولیدی شرکت در طول گزارش بیان شده است.

شبریز در گزارش سه ماه اول سال 1402، 129 ریال زیان شناسایی کرده بود که علت اصلی آن اورهال فصل بهار این شرکت و پایین بودن کرک اسپرد ها برای همین فصل بوده است. اما کرک اسپرد ها در فصل تابستان رشد قابل توجهی داشته است.

با مفروضات در نظر گرفته شده در تحلیل بنیادی شبریز در دو سناریو ارائه شده است. در سناریو اول و با در نظر گرفتن نرخ دلار 285٬000 برای فصل بهار سود هر سهم برای سال 1402، 2911 ریال و برای سناریو دوم 3٬272 ریال پیش بینی شده است.