یکی از مفاهیمی که در صورت آشنایی با بازارهای مالی زیاد به گوشتان خورده، پذیره نویسی است اما این مفهوم چه معنایی دارد؟ چگونه باید در پذیره‌نویسی شرکت کرد و تفاوت آن با عرضه اولیه چیست؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ می‌دهیم و به‌صورت کامل به شما توضیح خواهیم داد که پذیره نویسی چیست. همراه ما باشید.
پذیره نویسی چیست؟
پذیره‌نویسی در بورس به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن یک شرکت برای تامین بخشی از سرمایه مورد نیاز خود، سهامش را به عموم مردم عرضه می‌کند. در این حالت، افراد با خرید این سهام، تعهد می‌دهند که مبلغ مشخصی را برای کمک به تاسیس یا توسعه فعالیت‌های شرکت بپردازند و در نتیجه، به سهام‌دار شرکت تبدیل می‌شوند.
پذیره‌نویسی زمانی انجام می‌شود که یک شرکت سهامی عام در حال تأسیس است و نیاز به جمع‌آوری سرمایه دارد. در این فرآیند، بخشی از سرمایه توسط موسسان شرکت تامین شده و مابقی آن از طریق پذیره‌نویسی جمع‌آوری می‌شود. پس از تکمیل پذیره‌نویسی سهام شرکت در بورس قابل معامله خواهد بود.
چند نوع پذیره نویسی وجود دارد؟
به‌صورت کلی می‌توان گفت پذیره‌نویسی دو نوع دارد: عمومی و صندوق‌ها
در پذیره‌نویسی عمومی، شرکت‌های سهامی عام بخشی از سهام خود را به عموم مردم عرضه می‌کنند. افراد با خرید این سهام، به تأمین سرمایه شرکت کمک می‌کنند و در عوض سهام‌دار آن شرکت خواهند شد.
نوع دیگر پذیره‌نویسی، پذیره‌نویسی صندوق‌ها است!
در این شکل از پذیره‌نویسی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری واحدهای خود را به عموم عرضه می‌کنند تا سرمایه لازم برای فعالیت آن‌ها جمع‌آوری شود. افراد با خرید این واحدها، در سود و زیان صندوق شریک می‌شوند. این صندوق‌ها می‌توانند در انواع مختلفی مانند صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) یا صندوق‌های صدور و ابطالی باشند. برای شرکت در پذیره‌نویسی صندوق‌های ETF، نیاز به کد بورسی دارید و می‌توانید واحدهای آن را مانند سهام در بورس خرید و فروش کنید. در مقابل، برای صندوق‌های صدور و ابطالی، باید از طریق وب‌سایت رسمی صندوق ثبت‌نام کرده و واحدهای صندوق را خریداری کنید.
مراحل پذیره‌نویسی
یک سهم برای رسیدن به پذیره‌نویسی مراحل مختلفی را طی می‌کند.
تهیه و امضای طرح پذیره‌نویسی، اولین مرحله در این فرآیند است. مؤسسان شرکت، طرح پذیره‌نویسی را تهیه و آن را به همراه اظهارنامه و اساسنامه شرکت به اداره ثبت شرکت‌ها ارائه می‌دهند. سپس نوبت دریافت مجوز انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی می‌رسد. پس از بررسی مدارک توسط مرجع ثبت شرکت‌ها و تطبیق آن‌ها با قوانین، اجازه انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی از سوی شرکت صادر می‌شود.
موسسان، اعلامیه پذیره‌نویسی را در روزنامه‌های تعیین‌شده منتشر کرده و بانکی را که تعهد سهام در آن انجام می‌شود، معرفی می‌کنند.
تکمیل ورقه تعهد سهم هم یکی دیگر از مهم‌ترین مراحلی است که در این فرآیند باید انجام شود. افرادی که مایل به مشارکت در پذیره نویسی هستند، با مراجعه به بانک معرفی‌شده، ورقه تعهد سهم را تکمیل و امضا کرده و مبلغ مورد نظر را به حساب شرکت واریز می‌کنند.
پس از اتمام پذیره نویسی و تامین حداقل سرمایه لازم، مجمع عمومی موسس تشکیل می‌شود تا اساسنامه را تصویب و اعضای هیئت‌مدیره را انتخاب کند.
روش های پذیره نویسی
پذیره نویسی به دو روش اصلی انجام می‌شود:
پذیره‌نویسی به روش تعهد پذیره‌نویسی
در روش تعهد پذیره‌نویسی، یک یا چند نهاد مالی تعهد می‌دهند که کل یا بخشی از اوراق بهادار شرکت را خریداری کنند. اگر این اوراق در مدت زمان تعیین‌شده توسط عموم مردم خریداری نشوند، نهاد متعهد موظف است باقی‌مانده اوراق را خریداری کند.
این روش تضمین می‌کند که سرمایه موردنظر شرکت حتما تأمین شود و بیشتر برای شرکت‌هایی استفاده می‌شود که نیاز به سرمایه‌گذاری کلان دارند و نمی‌خواهند با ریسک فروش نرفتن اوراق مواجه شوند.
پذیره‌نویسی به روش تعهد کوشش
در این روش، کارگزار تلاش می‌کند که اوراق بهادار را در بازار بفروشد اما هیچ تضمینی برای فروش کامل آن وجود ندارد و در صورت موفق نشدن برای فروش اوراق، نهاد مذکور تعهدی برای خرید باقی‌مانده آن‌ها ندارد.
این روش ریسک بیشتری برای شرکت به همراه دارد و بیشتر در شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که پیش‌بینی می‌شود اوراق به‌راحتی توسط عموم خریداری شوند.
مهلت پذیره نویسی
پذیره‌نویسی فرآیندی است که در آن شرکت‌های سهامی عام برای تأمین بخشی از سرمایه مورد نیاز خود، سهام جدیدی را به عموم عرضه می‌کنند. در این فرآیند، سرمایه‌گذاران با تعهد به خرید سهام، منابع مالی لازم را برای شرکت فراهم خواهند کرد.
مهلت پذیره‌نویسی معمولا توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شود و به‌صورت معمول ۳۰ روز است. با این حال، در صورت درخواست مؤسسان و ارائه دلایل مستند، این مدت می‌تواند تا ۳۰ روز دیگر هم تمدید شود.
نکته مهم اینکه در صورت تکمیل نشدن فرآیند عرضه عمومی، سازمان بورس موظف است حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز، وجوه دریافتی از پذیره‌نویسان را به آن‌ها بازگرداند.
تفاوت پذیره نویسی با عرضه اولیه
پذیره‌نویسی و عرضه اولیه (IPO) دو مفهوم مرتبط در بورس هستند، اما تفاوت‌های مهمی هم با هم دارند:
تعریف متفاوت!
پذیره‌نویسی همان‌گونه که توضیح دادیم، فرآیندی است که در آن سهام یک شرکت قبل از عرضه عمومی در بازار بورس، به‌طور مستقیم به سرمایه‌گذاران تخصیص داده می‌شود. این فرآیند معمولاً توسط کارگزاری‌ها یا نهادهای مالی انجام می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند برای خرید سهام ثبت‌نام کنند اما عرضه اولیه به زمانی گفته می‌شود که یک شرکت تصمیم می‌گیرد برای اولین بار سهام خود را به‌طور عمومی در بازار بورس عرضه کند.
نحوه خرید سهام
در پذیره‌نویسی، سهام به‌طور مستقیم به افراد تخصیص داده می‌شود و این افراد باید برای خرید سهام در مهلت مقرر ثبت‌نام کنند اما در عرضه اولیه، افراد پس از تخصیص سهم، می‌توانند سهام را در بازار بورس و به‌طور عمومی خرید و فروش کنند. سهام در این مرحله به‌صورت عمومی قابل معامله است و قیمت‌ها تحت تأثیر عرضه و تقاضا در بازار بورس تعیین می‌شود.
زمان‌بندی
پذیره‌نویسی معمولا پیش از عرضه عمومی سهام انجام می‌شود اما فرآیند عرضه اولیه معمولا پس از انجام پذیره‌نویسی صورت می‌گیرد و بعد از عرضه عمومی، همه افراد می‌توانند سهام را خرید و فروش کنند.
تفاوت اهداف
هدف اصلی از پذیره‌نویسی، تامین مالی یک شرکت است، بدون اینکه سهام آن در بازار عمومی عرضه شود. این مرحله معمولا برای تأمین منابع مالی برای شرکت‌های جدید یا شرکت‌هایی که قصد توسعه دارند، انجام می‌شود اما هدف از عرضه اولیه این است که شرکت سهام خود را به‌طور عمومی در بازار بورس عرضه و به این ترتیب امکان جذب سرمایه بیشتر را فراهم کند.
میزان ریسک
پذیره‌نویسی به‌دلیل اینکه سهام به‌صورت مستقیم و به افراد خاص تخصیص داده می‌شود، ممکن است ریسک بالاتری داشته باشد چراکه، قیمت‌ها معمولا پایین‌تر از قیمت بازار تعیین شده و ممکن است پس از آن نوسان زیادی در قیمت‌ها ایجاد شود اما عرضه اولیه معمولا برای عموم مردم صورت می‌گیرد و قیمت‌ها از طریق بازار بورس تعیین می‌شود.
جمع بندی
در این مطلب به شما گفتیم پذیره نویسی چیست و چه تفاوتی با عرضه اولیه دارد. همچنین درباره اهداف و مراحل پذیره‌نویسی با شما صحبت کردیم و گفتیم به دو روش تعهد پذیره نویسی و تعهد کوشش انجام می‌شود. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم مهم در بازار سرمایه مقاله بالا را از دست ندهید.